.jpg)
Əgər “Nə? Harada? Nə zaman?” (bundan sonra
NHN) intellektual oyunun sualları ilə bağlı 7 funksiya sadalaya biləriksə,
onlardan yalnız 7-ci və ya 8-ci funksiya öyrədicilik ola bilər. Sualların
öyrədicilik funksiyası müəllifin auditoriyaya hansısa faktı “öyrətmək”
pərdəsinə bürünür. Əgər müəllif həqiqətən hansısa maraqlı faktı “öyrətmək”
məqsədində səmimidirsə, bunu etməyin başqa yolları var:
- “öyrədici
fakt”ı sualın içində vermək, cavab hissəsində soruşmamaq.
- “öyrədici
fakt”ı şərh hissəsində vermək, cavabda soruşmamaq.
- “öyrədici
fakt”ı sualdan sonra əlavə olaraq qeyd etmək.
- “öyrədici
fakt”ı başqa vasitələrlə yaymaq: sosial şəbəkələrdə, müxtəlif saytlarda və
s.
“Öyrədici” suallar əsasən müəllif eqosunun sual mətninə əks olunmasıdır
Müəllifin fokuslanmalı olduğu məsələ sualın
tapılmasıdır. Bir çox hallarda ”öyrədici suallar” müəllifin eqoist xarakterinin
irəli çıxması nəticəsində yaranan “mən bilirəm, ancaq siz bilmirsiz” üslubunda
suallar olur (həmçinin, bəzi hallarda sualı tapılmamağa yazmaq və tapılmayan
sualdan zövq almaq sadizm əlamətidir). Ümumiyyətlə, NHN-də qəbir sualı
yazmaqdan daha asan iş yoxdur. Qəbir olan sual 90% yaxşı sual deyil və sualın
qəbir olmasında çox zaman müəllif günahkardır. NHN oyunçusu oyunlara sualları
tapa bilməmək üçün gəlmir və buna vaxt sərf eləməz. Həmçinin “yeni fakt”,
“öyrədici fakt”, “maraqlı fakt”la sual müəllifi rahat manipulyasiya edə bilir.
Məsələn, paketdə sual çatışmayanda bir “qəbirlik” faktı “öyrədici
sual” adı ilə asanlıqla vermək olur və oyunçular əksərən bu tələyə düşürlər –
nəsə öyrəndik illuziyasına qapılırlar.
Çox zaman oyunçular və müəlliflər yaxşı faktı
yaxşı sualla qarışdırır. Yaxşı fakt yaxşı sual demək deyil və NHN oyunçuları
oyuna yaxşı fakt eşitmək üçün yox, yaxşı sualı oynamaq üçün gəlirlər. Yaxşı
faktlar sənədli verlişlərdə, müxtəlif kitablarda (ensiklopediya, memuar və s.)
doludur və onu eşitmək üçün km-lərlə yol qət etməyə ehtiyac yoxdur.
“Öyrədici sual”la “sualdan öyrənmək”
arasındakı fərqi görmək lazımdır. Müəllifin əgər məqsədi öyrətmək deyilsə bu o
demək deyil ki, hansısa sualdan kimsə nəsə öyrənməyəcək (məsələn, Diogenin
çəlləkdə yaşadığını kimsə bilmirsə, bunu sualı eşidəndən sonra öyrənəcək. Ancaq
Diogenin çəlləkdə yaşadığını kiməsə öyrətmək sual müəllifinin əsla məqsədi
olmamalıdır).
Oyunçular Okeaniyada yaşayan hansısa yerli
qəbilə başçısının adını bilməyə məcbur deyillər və bunu “faktı bilməlisən”
ədasıyla vermək düzgün deyil. Digər bir məsələ faktın məşhurluğu məsələsidir.
Bu, əsasən sual müəllifinin duyumundan asılıdır (sual müəllifi daim
çalışmalıdır ki, əslində məşhur olmayan faktın həqiqətdə məşhur olduğuna özünü
inandırmasın – müəllif ilk növbədə özünü aldatmamalıdır).
Sualların öyrədicilik funksiyasının bəzən görmədiyimiz mənfi cəhətləri:
- Oyunçuları
əzbərçiliyə sövq edir və yeni müəlliflər də əzbərlədikləri faktları
“öyrədicilik” funskiyası adı altında təqdim edir, bu minvalla öyrədicilik
funskiyası ilə yüklənmiş qəbir suallarla dolu paketlər silsiləsi qaçılmaz
olur.
- Yeni qoşulan komandaların çoxlarının itirilməsinin səbəbləri arasında həmin bu “öyrədici” suallar amili də var.
