Turun müəllifi və redaktoru: Emin
Məsimli
Elvin Abbaslı, Nigar Yasinova, Vüsal
Həsənov, Sultan Zahidov və Rahib Məhərrəmzadəyə paketi test edib dəyərli
məsləhətlərini verdiklərinə görə təşəkkürlər.
1. Bu yaxınlarda BBC-də efirə getmiş
“Avropanın müqəddəs müharibəsi” adlı sənədli filmdə aparıcı 8-ci Henrinin özünü
kilsənin başçısı elan etməsini 16-cı əsrin İKSİ adlandırır. İKSi neologizmlə
deyin.
Cavab: Breksit
Şərh: 8-ci Henri bir növ Avropanın katolik
birliyindən ayrıldı. Sənədli filmin “bu yaxınlarda efirə getməyi”nin deyilməsi
də ipucu idi.
Müəllif: Emin Məsimli
2. 2001-ci ildə nəşr olunmuş fentezi
romanında deyilir ki, ONLAR sanki personajın başının yan hissələrindən
personajın düşüncələrinin dadına baxır. ONLARın adlarının qafiyələndiyini
bilərək ONLARı cavab kartına yazın.
Cavab: Hugin; Munin
Şərh: “Amerikan Tanrıları” əsərində Odinin çiyninə
qonan quzğunlar Odinin başını yandan dimdikləməyə başlayır. Bu zaman digər
personaj fikirləşir ki, adlarının mənası “yaddaş” və “fikir” olan quzğunlar
sanki Odinin düşüncələrinin dadına baxır.
Müəllif: Emin Məsimli
3. Verilişlərdən birində Neil Tyson
bildirir ki, astronavt Chris Hadfield`in [Kris Hətfildin] twitter’də milyondan
artıq izləyicisi var. Bununla belə Marsa endirilmiş cansız roverin izləyici
sayı Chrisdən bir neçə yüz min çoxdur. Bu zaman yumorist Yevgeni Mirman əlavə
edir: roverin izləyicilərinin əksəri İKSdir. İKSi qısa sözlə cavab kartına
yazın.
Cavab: Bot
Şərh: Mirman sosial şəbəkələrdə kifayət qədər
məşhur olan astronavtdan robotun daha məşhur olacağına inanmadığını bildirmək
istəyir. İzləyicilərin suni yaradılmış saxta profillər olduğuna zarafatla ehkam
vuraraq deyir ki, robot olan Curiosity roverinin izləyicilərinin əksəri botdur.
Bot sözü robot sözündən yaranıb.
Müəllif: Emin Məsimli
4. 19-cu əsrin sonlarında yazılmış
“Yunan dili tərcüməçisinin macərası” hekayəsində BURA yığışanların utancaq və
misantrop olduğu deyilir. Bir serialın BURADA baş tutan səhnəsində
personajlardan biri “bağışla, nə?” sualını verənədək dialoqlar ekranda yazılır.
BURANI ikinci növ təyini söz birləşməsi ilə deyin.
Cavab: Diogen klubu
Şərh: Mizantrop və insanların danışmaması birbaşa
cavaba işarə edir. Serialda personajlar lal dilində danışırdılar ki, səssizliyi
pozmasınlar, lakin Vatson hər şeyi başa düşmədiyi üçün sonda məcbur qalıb sual
verir. Şerlok haqqındakı bu hekayədə Şerlok ilk dəfə Diogen klubunu Doktor
Vatsona izah edir.
Müəllif: Emin Məsimli
5. Corc Martinin fentezi seriyasının
tarixinə həsr olunmuş “Buz və Alovun dünyası” əsərində Boz Kral haqqında bir
neçə əfsanə təsvir edilib. Belə əfsanələrdən birində Boz Kral məqsədinə nail
olmaq üçün Tufan Tanrısını bilərəkdən qəzəbləndirir. Yunan mifologiyasının
personajı isə əksinə - həmin məqsədə nail olduqdan sonra tanrının qəzəbinə
düçar olmuşdu. Həmin personajı deyin.
Cavab: Prometey
Şərh: Boz Kral Tufan Tanrısını bilərəkdən
əsəbiləşdirmişdi. Tanrı isə yerə ildırım salmışdı. Nəticədə ağac yanmış və
insanlar ilk dəfə odla tanış olmuşdu. Odu oğurlayan Prometey isə Zevsin
qəzəbinə düçar olmuşdu.
Müəllif: Emin Məsimli
6. Komediya serialının personajı otağının
pəncərəsini niyə açmadığını belə izah edir: Pəncərəni açanda ONU eşidirəm və O
bilə-bilə nota düşməyərək məni ələ salır. ONU 1960-ci ildə nəşr olunmuş əsərin
adında da görmək olar. Həmin əsəri cavab kartına yazın.
Cavab: Məsxərəçini öldürmək
Şərh: Ələ salmaq əsas ipucu idi. Personaj bildirir
ki, məsxərəçi quşu notlara bilərəkdən düşməyərək onu məsxərəyə qoyur. Sualın
ikinci hissəsində söhbət Harper Linin əsərindən gedirdi.
Müəllif: Emin Məsimli
7. Elmi-sənədli serialda alimlər Günəş
sistemimizdə nəzəri olaraq doqquzuncu planetin mövcud ola biləcəyini deyirlər.
Mümkündür ki, bu planet çox nəhəng olduğundan Yerin ilk vaxtlarındakı intensiv
geoloji fəalliyyət burada hələ də davam etsin. Digər tərəfdən Günəşdən çox
uzaqda yerləşdiyindən planetin atmosferi Yerin atmosferindən tam fərqli olacaq.
Serialda bu zaman doqquzuncu planeti İKS adlandırırlar. İKS 2014-cü ildə nəşr
olunmuş əsərin adıdır. İKSi dörd sözlə deyin.
Cavab: Buz və Alovun dünyası
Şərh: Nəhəng planetin güclü qravitasiyası
olduğundan hələ də planetdə vulkanlar aktiv vəziyyətdə ola bilər. Digər
tərəfdən Günəşdən çox uzaqda olduğundan atmosferini Günəş isidə bilməyəcək və
atmosferi çox soyuq olacaq. Ona görə də deyilir ki, bu planet “Buz və Alovun
dünyası” ola bilər. Əvvəlki suallardan birində siz bu əsərin adını
eşitmişdiniz.
Müəllif: Emin Məsimli
8.
Rekvizit:
18-ci əsrin birinci yarısına aid olan bu əsərin
müəllifini deyin.
Cavab:
Kanaletto
Sayılma Meyarı: Ciovanni Antonio Kanal.
Şərh: Təsvirdən aydındır ki, Venesiya şəhəridir.
Rəsm əsərinin adı isə “Palazzo Flanginidən Kampo San Marcuolayadək Böyük
Kanal”dır. Bernardo Kanalın oğlu olan və Venesiya şəhərinin təsvirləri ilə
məşhur rəssam Ciovanni Kanal daha çox “Kanaletto” – “kiçik kanal” təxəllüsü ilə
tanınır.
Müəllif: Emin Məsimli
9. Əl-Manyal Ər-Roda adasında bu
obyektin təxminən 9 metr hündürlüyündə divarına Qurandan ayə həkk olunub, “Sən
yer üzünü qupquru görərsən. Biz ona yağmur endirdiyimiz zaman hərərkətə gəlib
canlanar”. Obyektin adını əcnəbi sözlə deyin.
Cavab: Nilometr
Şərh: Adanın adı və ayə sizi ərəb-müsəlman ölkəsinə
aparmalıdır. Nilin suyunun səviyyəsini ölçmək üçün istifadə olunan bu obyektdə
hündürlük şkalalarla qeyd olunub – suyun səviyyəsi 8 metrdən aşağı olsa
qarşıdan gələn il quraqlıq olacaq, 8 metrlə 10 metr arası torpaq üçün yaxşı
sayılır və növbəti il bolluq olacaqdı. Məhz bu aralıqda da da Qurandan ayə
divara həkk olunmuşdu. Suyun səviyyəsi 10 metri keçsə daşqın fəlakətlə
nəticələnir. Ər-Roda adasının özü də Nil çayının ortasında yerləşir.
Müəllif: Emin Məsimli
10. Sənədli filmdə Valdemar Yanuzak
bildirir ki, Mərkəzi Avropadan İspaniyaya köçən Vandallar burada da Qotlar
tərəfindən sıxışdırılır və məcbur qalıb cənuba doğru çətin köç prosesinə
başlayırlar. Bəs Yanuzak bu zaman Vandalların başçısı olan Giserixi kiminlə
müqayisə edir?
Cavab: Musa
Şərh: Xəritəni gözünüzün qabağına gətirsəniz
görərsiniz ki, artıq köçmək üçün Vandallar məcbur Cəbəllütariqdən dənizi
keçməli idilər. Bu zaman Yanuzak Afrikanı vəd edilmiş torpaqlarla Giserixi isə
Musa ilə müqayisə edir.
Müəliif: Emin Məsimli
11. Diqqət! Sualda BÜLLUR AYAQQABI sözləri ilə iki
söz əvəz olunub.
Will Durant [Uil Dyurant] kitabında yazır ki, Roma
papası 6-cı Aleksandr onu tənqid edən keşiş Savanarollanı öz tərəfinə çəkmək
üçün Savanarollaya BÜLLUR AYAQQABI təklif etmişdi. BÜLLUR AYAQQABI ilə əvəz
olunmuş birinci növ təyini söz birləşməsini cavab kartına yazın.
Cavab: Qırmızı papaq
Şərh: Büllur ayaqqabı nağıl personajı olan
Sindrellaya məxsus geyim əşyasıdır və biz onu digər nağıl personajına məxsus
geyim əşyası ilə əvəz etmişdik. Roma papası Savanarollaya kilsədə papadan sonra
ən yüksək rütbəni - kardinal olmağı təklif etmişdi. Ədəbiyyatda kardinallara
münasibətdə geydikləri qırmızı papağa görə tez-tez “qırmızı papaq” sözlərindən
istifadə edirlər.
Müəllif: Emin Məsimli
12. Emil Bernar məktubunda yazır ki,
otaqlardan birində Van Qoqu tabutun içinə qoymuşdular. Tabut rəssamın divardan
asılan əsərləri ilə çevrələnmişdi. Qısa sözlə deyin: Emil Bernar bu səhnəni
təsvir edərkən rəsm əsərlərindən sanki nəyin yarandığını deyir?
Cavab: Nimb
Şərh: Terminin özü də daha çox incəsəntdə işlənir.
Van Qoqun əsərlərindəki dominant rənglərdən biri də sarı rəngdir və sual
mətnindəki “çevrələnmişdi” sözü birbaşa cavaba işarədir.
Müəllif: Emin Məsimli
13. William Turnerin [Uilyam Törnerin]
“Temerie gəmisinin son səfəri” rəsm əsərindən danışan Matthew Morgan [Mətyü
Morqın] deyir ki, rəsmdə həmçinin BUNUN da təsvir olunması simvolikdir.
Qonşu hərflərlə başlayan iki sözlə deyin: 20-ci əsrin ikinci yarısında çəkilən
filmimizdə qəhrəman nəyi BUNUNLA əlaqələndirir?
Cavab: Rənginin saralmasını
Şərh: Turnerin rəsm əsərlərində təbiət səhnələrinə
geniş yer verilir, xüsusilə əksərində Günəşi görmək olar. Morqan bu şəkildə
gəminin son səfərinin təsvir olunması ilə yanaşı rəsmdəki batan günəşə də
diqqət çəkir. Nəsimi filmində Nəsimi rənginin saralmasını günəşin batması ilə
izah edir.
Müəllif: Emin Məsimli
14. Duplet:
[Rekvizit üçün göstəriş: Birinci sualdakı hissə
kəsilərək çıxarılır, ikinci hissədə buraxılmış söz olan boş hissəyə
yapışdırılır. Sual oxunarkən BURAXILMIŞ SÖZ hissəsindən sonra pauza
verilməlidir ki, mətn anlaşılsın. Forma aşağıdakı şəkildəki kimi
olmalıdır.]
[Aparıcı üçün qeyd: Paylama Materialı
aşağıdakı formada oxunmalıdır.]
1. e.ə. II-I əsrlərə aid olan ən qədim
[BURAXILMIŞ SÖZ] nümunələri arxeoloji qazıntılar zamanı Qansyu əyalətindən
tapılıb. Buraxılmış sözü tapın.
2. Yapon dilində bağ düzəltməyi
bildirmək üçün işlədilən “işi vo tateru koto” ifadəsində “işi” sözü [BURAXILMIŞ
SÖZ] mənasını verir. Buraxılmış sözü tapın.
Cavab:
1.kağız 2.daş
Şərhlər:
Rekvizit şərhi:
Rekvizitin quruluşuna baxsanız görərsiniz ki, birinci sualda kəsilən kağızdan
ikinci sualda örtmək üçün istifadə edilib. Daş qayçı kağız oyunundakı kimi - birinci
sualda qayçı kağızı kəsib, ikinci sualda kağız daşı örtüb.
Dupletin 1-ci sualı: Əyalətin adından Çinə
çıxmaq olar. Çay Lun bizim eranın ikinci əsrinə aid edilsə də əslində qədim
kağız nümunələri hələ ondan da qədimdən Çində işlənirdi.
Dupletin 2-ci sualı: Sualın nömrəsi 14 olsa da
dupletin ikinci sualı faktiki olaraq 15-ci sualdır. Bu mənada cavabın örtülməsi
“Daşlar bağındakı” 15-ci daşı gizlətməyə işarə edir. Yapon dilində bağ
düzəltmək mənasında işlədilən “işi vo tateru koto” ifadəsinin mənası isə
“daşları dikinə qoymaq”dır.
Müəllif: Emin Məsimli
15. Borciyalar serialında Roma
papasının hüzuruna iki qədim longin nizəsi gətirilir. Nizələrdən birini
sındırdıqdan sonra həmin nizənin saxta olduğu ortaya çıxır. İkinci nizəni də
papa sındırmaq istəyəndə nizəni gətirən şəxs müdaxilə edərək papaya mane olur.
Bəs bu zaman papa nizəni sındırmaq fikrindən daşınaraq kimin adını çəkir?
Cavab: Süleyman
Şərh: Bu səhnə Süleyman məhkəməsindəki iki uşaqdan
birinin ölüb digər uşağa iki ananın iddia etməsi səhnəsinə işarə edir. Roma
papası nizənin saxta olub-olmadığını yoxladığı zaman Süleyman məhkəməsini
xatırlayır və onu gətirən şəxsin reaksiyasından yəqin edir ki, ikinci nizə
həqiqi ola bilər.
Müəllif: Emin Məsimli
